Τρέφετε το σώμα σας ή τα συναισθήματα σας;

Για να το πούμε με απλά λόγια, η πείνα είναι το σήμα που δίνει το σώμα μας όταν χρειάζεται ενέργεια – αυτό είναι σωματική πείνα. Όταν το στομάχι σας γουργουρίζει, κι αυτό σωματική πείνα είναι!

Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορούν να μας κάνουν να νομίζουμε ότι πεινάμε. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι τα συναισθήματά μας. Τα συναισθήματα μπορούν να επηρεάσουν το πώς αντιλαμβανόμαστε ορισμένες τροφές (φαγητά της παρηγοριάς) και πότε και πόσο τρώμε.¹ Πολλές φορές δεν συνειδητοποιούμε ότι τα συναισθήματά μας είναι εκείνα που μας παρακινούν να φάμε, παρόλο που δεν πεινάμε σωματικά.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι να διακρίνουμε τη σωματική από τη συναισθηματική πείνα. Ως άτομο που ζει με διαβήτη τύπου 1, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε αυτές τις διαφορές, καθώς η συναισθηματική πείνα (ή κατανάλωση φαγητού) μπορεί ενδεχομένως να διαταράξει τη ρύθμιση της γλυκόζης αίματος και να οδηγήσει σε άλλες επιπλοκές.²

Σωματική πείνα έναντι Συναισθηματικής πείνας

Ενώ η σωματική πείνα μάς δίνει σωματικές ενδείξεις, η συναισθηματική πείνα μάς κάνει να τρώμε για να νιώσουμε καλύτερα ή να αντιμετωπίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα.³

Κινδυνεύουν περισσότερο τα άτομα που ζουν με διαβήτη τύπου 1 από τη συναισθηματική κατανάλωση φαγητού;

Το να έχει κάποιος διαβήτη τύπου 1 μπορεί να είναι στρεσογόνο. Το φαγητό δεν είναι «απλώς τρώω κάτι». Η ένταξη τόσων «πρέπει και δεν πρέπει» σε ό,τι αφορά το θέμα του φαγητού με σκοπό τη διατήρηση των βέλτιστων επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και τη ρύθμιση της δόσης ινσουλίνης μπορεί να φαίνεται σαν πρόκληση.²

Το άγχος διαχείρισης της πρόσληψης τροφής και του διαβήτη έχει συνδεθεί με διατροφικά προβλήματα σε ορισμένα άτομα. Ένα από αυτά τα προβλήματα είναι γνωστό ως «αντικειμενική υπερφαγία» (ΑΥ). Ο ορισμός της ΑΥ είναι «η απώλεια ελέγχου στο φαγητό, με παράλληλη κατανάλωση αντικειμενικά μεγάλης ποσότητας τροφής».²

Ένας από τους παράγοντες που οδηγούν σε ΑΥ είναι τα αρνητικά συναισθήματα. Τα υψηλότερα επίπεδα άγχους, ενοχής, θλίψης και θυμού μπορούν να οδηγήσουν σε υπερφαγία. Για την ακρίβεια, το άγχος του διαβήτη είναι ένα ουσιαστικό πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει τα άτομα που ζουν με διαβήτη και συσχετίζεται με τη συναισθηματική υπερφαγία.²

Γιατί η συναισθηματική πείνα/κατανάλωση τροφής είναι προβληματική στον διαβήτη τύπου 1;

Δυσχεραίνει τη διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Η δυσκολία έγκειται στη μέτρηση των υδατανθράκων με ακρίβεια και στον καθορισμό της δόσης ινσουλίνης που απαιτείται εκείνη τη στιγμή.² Θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε μη ασφαλείς μεθόδους περιορισμού των θερμίδων, οδηγώντας σε περισσότερα διατροφικά προβλήματα. Είναι γνωστό ότι κάποια άτομα αποφεύγουν να λάβουν την ινσουλίνη τους για να προκαλέσουν αυξημένη έκκριση γλυκόζης στα ούρα τους.²

Η κακή διαχείριση της γλυκόζης αίματος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη, όπως νευρική, οφθαλμική και νεφρική βλάβη σε βάθος χρόνου. Βραχυπρόθεσμα, θα μπορούσε να επιφέρει εξαιρετικά υψηλά επίπεδα γλυκόζης, οδηγώντας σε διαβητική κετοξέωση, η οποία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.²

Παρόλο που οι κίνδυνοι της υπερφαγίας που συνδέεται με τη συναισθηματική πείνα είναι σημαντικοί, δεν υπάρχουν πολλές μελέτες ειδικά επ' αυτού.² Δεν υπάρχουν επίσης κατευθυντήριες οδηγίες για συγκεκριμένη αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος από τα άτομα που ζουν με διαβήτη τύπου 1.

Ακολουθούν μερικές από τις σκέψεις μας που ίσως μπορέσουν να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε το πρόβλημα της συναισθηματικής πείνας.

Μάθετε να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα της σωματικής πείνας⁴

• Το στομάχι γουργουρίζει ή αισθάνεστε σουβλιές πείνας
• Νιώθετε το στομάχι σας «άδειο»
• Αρχίζετε να αισθάνεστε λιγότερο δραστήριοι
• Μπορεί να αρχίσετε να χάνετε τη συγκέντρωσή σας ενώ εργάζεστε/μελετάτε

Όταν έχετε την επιθυμία να φάτε κάτι, κάντε στον εαυτό σας τις εξής ερωτήσεις⁴

• Πώς αισθάνομαι; – βιώνω αρνητικά συναισθήματα, βαριέμαι, νιώθω σωματική πείνα;
• Πότε ήταν η τελευταία φορά που έφαγα;

Προσδιορίστε εάν ορισμένα αρνητικά συναισθήματα σάς κάνουν να τρώτε⁴

• Φτιάξτε μια λίστα με τα αρνητικά συναισθήματα (π.χ. φόβος, μοναξιά, θυμός, νευρικότητα, νύστα και άλλα)
• Σημειώστε ποιες λέξεις πυροδοτούν την πείνα σας
• Συζητήστε με τους επαγγελματίες υγείας που σας παρακολουθούν για τον διαβήτη για να δείτε πώς μπορείτε να τα αντιμετωπίσετε

Δοκιμάστε εναλλακτικούς τρόπους για να αντιμετωπίσετε τα αρνητικά συναισθήματα ή την ανία^3,4

• Πιείτε κρύο νερό ή άλλα ποτά χωρίς θερμίδες.
• Πηγαίνετε για περπάτημα, χορέψτε ακούγοντας την αγαπημένη σας μουσική, σφίξτε ένα αγχολυτικό μπαλάκι.
• Τηλεφωνήστε σε έναν συγγενή ή φίλο που σας κάνει να νιώθετε καλύτερα.
• Ξεκουραστείτε αρκετά.
• Παρακολουθήστε μια αγαπημένη σας ταινία ή διαβάστε ένα καλό βιβλίο εάν νιώθετε πλήξη.

Τελικές σκέψεις

Πολλοί άνθρωποι τρώνε για συναισθηματικούς λόγους, είτε ζουν με διαβήτη τύπου 1 είτε όχι. Μερικές φορές μπορεί να νιώθετε μόνοι, ακόμη και απογοητευμένοι όταν κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε για να διαχειριστείτε τον διαβήτη σας. Επικοινωνήστε με τους επαγγελματίες υγείας που σας παρακολουθούν για τον διαβήτη για να βρείτε τρόπους να ξεπεράσετε τη συναισθηματική κατανάλωση φαγητού, καθώς αυτό θα βοηθήσει εσάς και την υγεία σας γενικότερα. Το φαγητό είναι πολύ καλός μας φίλος και η υγιεινή διατροφή σάς γεμίζει ενέργεια και σας κάνει να νιώθετε καλύτερα.

Βιβλιογραφία

1. American Diabetes Association. Take charge: emotions and eating. https://www.diabetes.org/. 2021 Available at: https://www.diabetes.org/healthy-living/weight-loss/emotions-and-eating. [Accessed September 2021].
2. Moskovich AA, Dmitrieva NO, Babyak MA, et al. Real-time predictors and consequences of binge eating among adults with type 1 diabetes. J Eating Disord. 2019;7:7.
3. Network of Staff Supporters Ltd. Emotional hunger vs physical hunger. https://www.noss.uk.com/. 2016 Available at: https://www.noss.uk.com/wp-content/uploads/2016/10/Emotional-hunger-vs-physical-hunger.pdf. [Accessed September 2021].
4. American Diabetes Association. Take charge: emotions and eating – get in touch with your appetite. https://www.diabetes.org/. 2021 Available at: https://www.diabetes.org/healthy-living/weight-loss/emotions-and-eating/get-touch-your-appetite.[Accessed September 2021].