Το ταξίδι στην εφηβεία μαζί με τον διαβήτη τύπου 1

Η εφηβεία έχει τις δυσκολίες της. Αν είσαι έφηβος, μπορεί η ζωή σου αυτόν τον καιρό να είναι γεμάτη από τις αλλαγές της πορείας προς την ενηλικίωση (ναι, αυτό το πράγμα που κανένας έφηβος δεν θέλει να συζητά), αλλά και άλλες έγνοιες όπως το να μη μένεις πίσω από τις τάσεις της μόδας, να ξεκλέβεις από τους γονείς λίγο παραπάνω χρόνο για τις βραδινές εξόδους, να αναλαμβάνεις κάποιες δουλειές του σπιτιού και να μελετάς για τις εξετάσεις του σχολείου. Εάν μπει στην εξίσωση και η καθημερινότητα με τον διαβήτη τύπου 1, αμέσως αυτή η πολύπλοκη φάση της ζωής σου γίνεται ακόμα πιο σύνθετη. Ωστόσο, η γνώση είναι δύναμη και αυτό σημαίνει ότι αν αφιερώσεις λίγο χρόνο για να κατανοήσεις τις επιπτώσεις της ζωής με τον διαβήτη τύπου 1, τότε μπορεί η εμπειρία αυτής της αγχωτικής ηλικίας να γίνει λίγο πιο εύκολη.

Στο σχολείο

Η μετάβαση στο γυμνάσιο μπορεί να φαίνεται δύσκολη, καθώς το γυμνάσιο διαφέρει πολύ από το δημοτικό. Ξαφνικά, οι βαθμοί στα διαγωνίσματα αποκτούν πολύ μεγαλύτερη σημασία! Εάν έχεις διαβήτη τύπου 1, το ήδη αυξημένο άγχος λόγω του νέου σχολείου μπορεί να συνοδεύεται από κάποιες επιπλέον προκλήσεις σχετικά με τη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα σου.¹ Άλλοι προβληματισμοί που ίσως έχεις σε σχέση με το σχολείο μπορεί να είναι η έλλειψη γνώσεων για τον διαβήτη από την πλευρά των καθηγητών, η περιορισμένη ελευθερία να κάνεις μετρήσεις ή να αντιμετωπίζεις τα επίπεδα του σακχάρου, η έλλειψη διατροφικών πληροφοριών ή οι περιορισμένες επιλογές τροφίμων στην καντίνα του σχολείου² ή η σκέψη ότι οι συνομήλικοί σου μπορεί να σε αντιμετωπίζουν περίεργα.³ Κάποιο άγχος ίσως σου προκαλεί και η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες, ή και ανησυχία για το πώς θα διαχειριστείς ένα υπογλυκαιμικό επεισόδιο μπροστά στους φίλους σου.

Για να κάνεις τη ζωή σου στο σχολείο πιο εύκολη, ορίστε μερικές συμβουλές.

• Ρώτησε τους καθηγητές σου αν θα μπορούσατε να καλέσετε έναν ειδικό για τον διαβήτη να κάνει μια ομιλία στο σχολείο σας. Μια τέτοια εκδήλωση θα μπορούσε να βοηθήσει στην ενημέρωση των συμμαθητών σου για τον διαβήτη τύπου 1 και να προσφέρει εκπαίδευση στους γύρω σου για το τι μπορούν να κάνουν σε περίπτωση υπογλυκαιμίας.
• Ετοίμασε από το προηγούμενο βράδυ όλα τα απαραίτητα για τη διαχείριση της ημέρας σου στο σχολείο, ώστε να αποφύγεις το άγχος της τελευταίας στιγμής το πρωί και την καθυστερημένη άφιξη στο σχολείο. Για παράδειγμα, αν γνωρίζεις ότι θα έχεις αθλητική δραστηριότητα τη συγκεκριμένη ημέρα, θα μπορούσες να βάλεις στην τσάντα σου μερικά επιπλέον δισκία γλυκόζης και να ελέγξεις ότι έχεις μαζί σου όλες τις απαραίτητες προμήθειες για τον διαβήτη.

Στις σχέσεις

Το πέρασμα στην εφηβεία συχνά σηματοδοτεί και τη μεταβίβαση της ευθύνης για τη φροντίδα του διαβήτη σου από τους γονείς σου σε εσένα τον ίδιο/την ίδια.³ Ανάλογα με τη στάση των γονιών σου, αυτό μπορεί να είναι μια εύκολη διαδικασία (επιτέλους, ανεξαρτησία!), μια αγχώδης διαδικασία (γιατί δεν με αφήνουν στην ησυχία μου;!) ή μια κάπως τρομακτική διαδικασία (μη με εγκαταλείπετε σε αυτό!).
Ακόμη, ίσως νιώθεις ότι η ζωή με τον διαβήτη τύπου 1 επηρεάζει την κοινωνική σου ζωή και το πώς σε βλέπουν οι φίλοι σου. Ίσως ανησυχείς ότι μπορεί να γίνεσαι αντικείμενο διακρίσεων, εκφοβισμού ή αποκλεισμού από δραστηριότητες λόγω του διαβήτη σου.³ Εάν υπάρχει ένα «ιδιαίτερο» πρόσωπο που σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα η σχέση μαζί του (ή εκείνο επιδιώκει σχέση μαζί σου), τότε το άγχος μπορεί να ενισχύεται ακόμη περισσότερο.

Οι σχέσεις είναι σύνθετες σε κάθε ηλικία, είτε έχεις διαβήτη τύπου 1 είτε όχι. Να μερικές σκέψεις που μπορεί να σε βοηθήσουν.

• Συζήτησε ανοιχτά με τους γονείς σου για το πώς θα μπορούσες να αναλάβεις πιο εύκολα την ευθύνη φροντίδας του διαβήτη σου. Εάν ανυπομονείς να έχεις εσύ τον πρώτο λόγο, πες τους το. Εάν δεν είσαι ακόμα έτοιμος/έτοιμη να αναλάβεις την ευθύνη, πες τους το. Εάν αμφιταλαντεύεσαι ανάμεσα στα δύο, πες τους ότι θα ήθελες η ευθύνη να είναι δική σου αλλά χρειάζεσαι ακόμη τη δική τους υποστήριξη.
• Μην ξεχνάς ότι οι φίλοι (και τα «ιδιαίτερα» πρόσωπα) που αξίζει να κρατήσεις στη ζωή σου είναι εκείνοι που δεν θα σε κρίνουν και δεν θα σε απορρίψουν για κάτι όπως ο διαβήτης τύπου 1. Μίλησέ τους με ειλικρίνεια για αυτό που ζεις έτσι ώστε να γνωρίζουν πώς να σε υποστηρίξουν.

Η εικόνα του σώματος και αυτό το πράγμα που κανένας έφηβος δεν θέλει να συζητά

Τα χρόνια της εφηβείας και της πορείας προς την ενηλικίωση είναι ευαίσθητα όσον αφορά την εικόνα του σώματος και την αυτοεκτίμηση, ιδιαίτερα όταν προβάλλονται από τα μέσα κάποιοι «ιδανικοί» σωματότυποι και αναλογίες. Οι μελέτες μάς δείχνουν ότι η αρνητική εικόνα για το σώμα μας, σε αυτή την ηλικία, μπορεί να σχετίζεται με ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, όπως η πρόκληση εμετού ή η εκούσια παράλειψη δόσεων ινσουλίνης, που μπορεί να οδηγήσουν σε κακή διαχείριση της γλυκόζης αίματος και σε επακόλουθες επιπλοκές. Ωστόσο, έχει επίσης αποδειχθεί ότι ισχύει και το αντίστροφο - οι έφηβοι που έχουν καλή σχέση με το σώμα τους σημειώνουν σημαντικά καλύτερες μετρήσεις της HbA1c.⁴

Η καλή σχέση με το σώμα σου ίσως να μην προκύψει από τη μια στιγμή στην άλλη, όμως να μερικές επισημάνσεις που μπορείς να σκεφτείς με την ησυχία σου.

• Αναμφίβολα η ζωή με τον διαβήτη τύπου 1 μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες αλλαγές στο σώμα σου, αλλά δεν υπάρχουν προκλήσεις που δεν μπορείς να υπερβείς.
• Εάν δυσκολεύεσαι να απεμπλακείς από ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες του παρελθόντος, μίλησε με τους επαγγελματίες υγείας που σε παρακολουθούν για τον διαβήτη ή με την οικογένειά σου για να λάβεις υποστήριξη.

Κάποιες τελευταίες σκέψεις

Η εφηβεία είναι μια περίοδος γεμάτη προκλήσεις για τον καθένα, είτε έχει διαβήτη τύπου 1 είτε όχι. Μπορεί μερικές φορές να νιώθεις μόνος/μόνη απέναντι στο άγχος της εφηβείας ή απέναντι στην εφηβική καθημερινότητα με τον διαβήτη τύπου 1, όμως δεν είσαι! Απόλαυσε αυτή την ηλικία όσο διαρκεί, η εφηβεία δεν κρατάει για πάντα!

Βιβλιογραφία

1. Lašaitė L, Dobrovolskienė R, Danytė E, Stankutė I, Ražanskaitė-Virbickienė D, Schwitzgebel V, Marčiulionytė D, Verkauskienė R. Diabetes distress in males and females with type 1 diabetes in adolescence and emerging adulthood. Journal of Diabetes and its Complications. 2016; 30(8):1500-1505.
2. Kise, S, Hopkins A, Burke S. Improving School Experiences for Adolescents With Type 1 Diabetes. J School Health. 2017;87:363-375.
3. Collet N, Batista AFMB, Nóbrega VM, Souza MHN, Fernandes LTB. Self-care support for the management of type 1 diabetes during the transition from childhood to adolescence. Rev Esc Enferm USP. 2018;52:e03376.
4. Troncone A, Cascella C, Chianese A. et al. Body Image Problems in Individuals with Type 1 Diabetes: A Review of the Literature. Adolescent Res Rev. 2021.