Αναδιαμορφώστε τον τρόπο που σκέφτεστε: Τα βιαστικά συμπεράσματα βλάπτουν την υγεία σας
Σας έχει τύχει να πεταχτείτε για να συμπληρώσετε με σιγουριά τη φράση κάποιου άλλου κι έπειτα να συνειδητοποιήσετε ότι τελικά ήθελε να πει κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που νομίζατε ότι ήθελε να πει; Πιθανότατα όλοι το έχουμε κάνει κάποια στιγμή στην πορεία μιας συνομιλίας. Ωστόσο, για κάποιους ανθρώπους, το γεγονός ότι βιάζονται να βγάλουν συμπέρασμα μπορεί να συνδέεται με επίμονες συναισθηματικές δυσκολίες. Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε πώς το να βγάζετε βιαστικά συμπεράσματα μπορεί να σας επηρεάσει, εάν έχετε διαβήτη τύπου 1.
Μια εσφαλμένη υπόθεση
Τα βιαστικά συμπεράσματα είναι ένας τρόπος λήψης αποφάσεων που οδηγεί σε μια υπόθεση ή εικασία που βασίζεται σε ελάχιστα στοιχεία.1 Μπορεί να θεωρηθεί ένας τύπος γνωστικής προκατάληψης ή διαστρέβλωσης, που αποτελούν μοτίβα λανθασμένου τρόπου σκέψης. Το να βγάζετε βιαστικά συμπεράσματα μπορεί να μην ακούγεται κακό, αν όμως αυτά τα συμπεράσματα είναι πάντα αρνητικά, είναι ευνόητο ότι αυτό μπορεί σύντομα να αρχίσει να σας φθείρει ψυχικά. Ρίξτε μια ματιά στα παρακάτω παραδείγματα βιαστικών συμπερασμάτων.
- Η ενδοκρινολόγος μου δεν μου χαμογέλασε όταν μπήκα στο ιατρείο της. Μάλλον μου έχει θυμώσει, ίσως επειδή οι εξετάσεις μου δεν βγήκαν καθόλου καλές.
- Σήμερα διψάω πολύ. Σίγουρα έχω διαβήτη.
- Ο προπονητής μου ακούστηκε κάπως περίεργα όταν μου ζήτησε να χτυπήσω τον σάκο του μποξ πιο δυνατά. Τον έχω απογοητεύσει. Πιστεύει ότι είμαι αδύναμος.
Σας φαίνεται κάτι από αυτά οικείο;
Το να βγάζει κάποιος βιαστικά συμπεράσματα έχει μελετηθεί σε διάφορα πλαίσια, κυρίως στη σχιζοφρένεια και παρόμοιες ψυχιατρικές παθήσεις. Αν και οι έρευνες γύρω από το πώς η βιαστική εξαγωγή συμπερασμάτων μπορεί να επηρεάσει όσους ζουν με διαβήτη τύπου 1 είναι προς το παρόν πολύ περιορισμένες, γνωρίζουμε ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης, άγχους και συναισθηματικής δυσφορίας για όσους έχουν διαβήτη τύπου 1.2,3 Γνωρίζουμε επίσης ότι αυτές οι συναισθηματικές δυσκολίες μπορούν να σας κάνουν πιο επιρρεπείς σε μοτίβα προκατειλημμένου ή διαστρεβλωμένου τρόπου σκέψης, όπως είναι η βιαστική εξαγωγή συμπερασμάτων.4 Εάν ζείτε με διαβήτη τύπου 1, το να προσπαθείτε παράλληλα να καταπολεμήσετε τα συμπτώματα της συναισθηματικής δυσφορίας μπορεί να εξασθενήσει την ικανότητά σας να διατηρείτε την αυτοδιαχείριση του διαβήτη σας στο βέλτιστο επίπεδο, αυξάνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών.3
4 τρόποι για να αρχίσετε να σκέφτεστε θετικά
Πώς ξέρετε αν ο λόγος που η ενδοκρινολόγος σας δεν σας χαμογέλασε ήταν απλώς και μόνο επειδή ήταν αφηρημένη με κάτι άλλο, όπως το να αναρωτιόταν αν της είχε κολλήσει μαρούλι από τη σαλάτα στα δόντια της; Η αλήθεια είναι ότι δεν το ξέρετε. Πιθανότατα δεν θα το μάθετε ποτέ (εκτός αν στην πορεία της επίσκεψης παρατηρήσετε το κολλημένο μαρούλι στα δόντια της).
Εάν έχετε συνειδητοποιήσει ότι έχετε την τάση να βγάζετε απαισιόδοξα συμπεράσματα, ίσως είναι καιρός να μεταπηδήσετε σε έναν πιο αισιόδοξο, θετικό τρόπο σκέψης. Η ιατρική ομάδα που σας παρακολουθεί για τον διαβήτη σας μπορεί να είναι σε θέση να σας στηρίξει, παρέχοντάς σας συμβουλευτική ή γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Μπορείτε επίσης να κάνετε αυτά τα 4 πρώτα βήματα για να εξαλείψετε την τάση σας για πρόωρα συμπεράσματα.
1. Συγκρατηθείτε πριν μιλήσετε.
Ετοιμαζόσασταν μόλις να καταλήξετε αυτόματα σε ένα αρνητικό συμπέρασμα; Εάν μπορέσετε να αναγνωρίσετε ότι μια απαισιόδοξη σκέψη αρχίζει να σχηματίζεται στο νου σας, σταματήστε την στο ξεκίνημά της.
2. Κάντε στον εαυτό σας μερικές λογικές ερωτήσεις.
Υπάρχει κάποια άλλη πιθανή εξήγηση για αυτό που πιστεύετε ότι μόλις ακούσατε ή είδατε; Υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να δικαιολογούν το συμπέρασμά σας; Η κρίση σας είχε αποδειχτεί σωστή σε παρόμοιες περιστάσεις στο παρελθόν; Βλέπετε καθόλου μαρούλι στα δόντια;
3. Ζητήστε διευκρινίσεις.
Εάν σας δοθεί η ευκαιρία, ο πιο απλός τρόπος για να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε τα όσα υποθέτετε είναι απλώς να ρωτήσετε.
4. Κρατήστε το μυαλό σας ανοικτό.
Σίγουρα είναι δύσκολο να αλλάξουμε έναν τρόπο σκέψης που μπορεί να έχει παγιωθεί στο νου μας για χρόνια. Αναγνωρίστε τουλάχιστον αν έχετε την τάση να βγάζετε γρήγορα αρνητικά συμπεράσματα και αποφασίστε να το αλλάξετε. Είναι απόλυτα εφικτό!
Κάποιες τελευταίες σκέψεις
Παρόλο που μια βιαστική απόφαση μπορεί να είναι χρήσιμη μια στο τόσο, αν πιάνετε συχνά τον εαυτό σας να καταλήγει αυτόματα σε απαισιόδοξα συμπεράσματα, ίσως είναι καιρός για μια αλλαγή. Μιλήστε στους έμπιστους φίλους σας, στην οικογένειά σας και στην ιατρική ομάδα που σας παρακολουθεί για τον διαβήτη σας για το πώς θα μπορούσαν να σας στηρίξουν στην προσπάθειά σας να αναδιοργανώσετε τις σκέψεις σας προς μια πιο θετική και ρεαλιστική κατεύθυνση. Βιαστείτε να ζητήσετε βοήθεια, όχι να βγάλετε συμπεράσματα!
Βιβλιογραφία
- Dudley R, Taylor R, Wickham S, Hutton P. Psychosis, Delusions and the “Jumping to Conclusions” Reasoning Bias: A Systematic Review and Meta-analysis. Schizophrenia Bulletin. 2016;42(3):652–665.
- Gautam M, Tripathi A, Deshmukh D, Gaur M. Cognitive Behavioural Therapy for Depression. Indian J Psychiatry. 2020;62(Suppl 2):S223-S229.
- Gonzalez J, Kane N, Chang T. Cognitive Behavioural Therapy for Adherence and Depression in Diabetes. The Massachusetts General Hospital Handbook of Behavioural Medicine. 2016:115-137.
- Weeks M, Coplan R, Ooi L. Cognitive biases among early adolescents with elevated symptoms of anxiety, depression, and co-occurring symptoms of anxiety-depression. Inf Child Dev. 2017; 26:e2011.