Życie z celiakią i cukrzycą typu 1
Życie z cukrzycą typu 1 jest wyzwaniem. Jeszcze trudniejsze jest, gdy do tego już złożonego problemu dochodzi rozpoznanie celiakii. Czym jest celiakia? Czy istnieją jakiekolwiek podobieństwa pomiędzy tymi dwiema chorobami? Czy obie choroby można leczyć? Tego dowiesz się po przeczytaniu artykułu.
Celiakia i cukrzyca typu 1 mają kilka wspólnych cech.
- Obie są chorobami autoimmunologicznymi.
- Obie wymagają grupy wsparcia.
- Obie wymagają, aby osoba żyjąca z tymi chorobami czuła się pewnie w kontekście samodzielnej kontroli.
Osoby z celiakią nie mogą spożywać produktów zawierających pszenicę, jęczmień lub żyto, ponieważ zawierają one białko zwane glutenem. Wiele osób, u których rozpoznano cukrzycę typu 1, dowiedziało się, że chorują na celiakię, poprzez rutynowe badania przesiewowe wykonywane z powodu znanego związku między tymi dwiema chorobami. Inne osoby doświadczają objawów takich jak niewyjaśniony wzrost lub spadek masy ciała, zmęczenie, nerwobóle oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Po rozpoznaniu u danej osoby celiakii leczenie polega na stosowaniu ścisłej diety bezglutenowej, ponieważ jest to jedyny sposób na kontrolowanie tej choroby. Podczas stosowania diety bezglutenowej objawy zwykle ustępują. Chorując zarówno na celiakię, jak i cukrzycę typu 1, możliwe jest osiągnięcie dobrej jakości życia.
Zwiększona świadomość
Produkty bezglutenowe są teraz coraz bardziej popularne i coraz łatwiej dostępne, co znacznie ułatwiło stosowanie diety bezglutenowej. Znacznie łatwiej jest kupić produkty spożywcze, przyprawy, a nawet gotowe posiłki bezglutenowe, niż jeszcze kilka lat temu.
Zwiększa się również ilość miejsc publicznych, takich jak restauracje, bary, linie lotnicze czy kolejowe, które oferują specjalne menu z informacjami o wartościach odżywczych oraz zawartości alergenów, dzięki czemu osoby z celiakią mogą cieszyć się czasem spędzanym poza domem.
Celiakia czy nadwrażliwość na gluten
Obserwuje się również trend polegający na unikaniu glutenu przez niektóre osoby, ale nie oznacza to, że każda z nich choruje na celiakię. Osoby z nadwrażliwością na gluten, która nie jest celiakią, nie mają choroby autoimmunologicznej, ale mogą zauważyć występujące po zjedzeniu glutenu problemy trawienne, senność, bóle głowy, bóle stawów oraz inne dolegliwości. Jedynym sposobem, aby uniknąć występowania tych objawów, jest przestrzeganie diety bezglutenowej.
Wiele osób z celiakią lub alergią na gluten piecze chleb, robi ciasto na pizzę albo makaron w domu ze składników, które są dla nich odpowiednie. Pozwala to na zwiększenie różnorodności i ilości świeżych produktów w diecie, a dodatkowo stwarza możliwość zachęcenia dzieci do tworzenia swoich własnych przepisów i posiłków.
Praca z zespołem opieki zdrowotnej
Na początku rozpoznania celiakii, zaleca się współpracę z wykwalifikowanym dietetykiem i osobą zajmującą się edukacją diabetologiczną w celu zdobycia rzetelnej wiedzy na temat zmian, które są niezbędne, aby stawić czoła obu chorobom. W ten sposób można upewnić się, że dieta jest zdrowa, zbilansowana i zawiera wymagane składniki odżywcze.
Produkty bezglutenowe mogą być wysoko przetworzone i zawierać dodatkowe cukry lub tłuszcze, które poprawiają smak produktów i potraw oraz dzięki którym ich konsystencja przypomina konsystencję produktów zawierających gluten. Z kolei inne produkty bezglutenowe wyprodukowane są przy użyciu bardzo niskowęglowodanowych zamienników, co sprawia, że nie zawierają standardowej, oczekiwanej ilości węglowodanów. Dlatego też należy bardzo uważnie czytać etykiety z informacjami o wartościach odżywczych i mieć świadomość, że zawartość węglowodanów w produktach bezglutenowych może różnić się od zawartości w podobnej porcji odpowiednika danego produktu, zawierającego gluten.
Osoby z cukrzycą typu 1 wiedzą, jak ważna jest szybka reakcja i zapobieganie hipoglikemii, dlatego też muszą wybierać odpowiednie, szybko działające węglowodany bez glutenu. Warto zatem omówić dostępne opcje ze swoim zespołem opieki diabetologicznej.
Trzy wskazówki dotyczące spożywania posiłków poza domem
- Jeśli osoba z cukrzycą typu 1 i celiakią decyduje się jeść poza domem, zawsze zaleca się, aby sprawdziła miejsce, które zapewnia posiłki bezglutenowe, sprawdziła czy posiłki te są pełnowartościowe, a także upewniła się, czy w danym miejscu nie ma ryzyka zanieczyszczenia glutenem.
- Jeśli osoba z cukrzycą typu 1 i celiakią decyduje się jeść poza domem, zawsze zaleca się, aby sprawdziła miejsce, które zapewnia posiłki bezglutenowe, sprawdziła czy posiłki te są pełnowartościowe, a także upewniła się, czy w danym miejscu nie ma ryzyka zanieczyszczenia glutenem.
- Czy w danym miejscu znajdują się oddzielne przybory kuchenne, oddzielny grill, oddzielna frytkownica do przygotowywania potraw bezlutenowych?
- Jeśli nie to czy przed przygotowaniem potrawy z grilla - grill ten będzie wyczyszczony?
- Istnieje sporo aplikacji i stron internetowych, gdzie społeczność pacjentów poleca miejsca, które zapewniają odpowiednie przygotowywanie posiłków dla osób z celiakią. W Polsce bardzo aktywnie działa stowarzyszenie osób z celiakią www.celiakia.pl. Jedną z zainicjowanych przez stowarzyszenie aktywności jest nadawanie miejscom, w których spożywa się posiłki (bary, restauracje, pensjonaty, hotele) specjalnego certyfikatu, który gwarantuje, że serwowane tam posiłki są w 100% bezglutenowe. Powiększającą się listę takich miejsc można sprawdzić na dedykowanej stronie internetowej prowadzonej przez stowarzyszenie www.menubezglutenu.pl .
Codzienne życie dla osób z celiakią i cukrzycą typu 1 może być trudne. Współpraca z zespołem opieki zdrowotnej, otwarta komunikacja z grupą wsparcia i zdobywanie informacji na temat tych chorób ułatwia samodzielną kontrolę. Na początku wszystko wydaje się trudne. Jednak przy odpowiedniej wiedzy, nastawieniu i wsparciu innych osób można spróbować myśleć pozytywnie i starać się czerpać z życia najwięcej jak się da. Mimo wszystko.
Literatura
- Kylökäs A, Kaukinen K, Huhtala H, Collin P, Mäki M, Kurppa K. Type 1 and type 2 diabetes in celiac disease: prevalence and effect on clinical and histological presentation. BMC Gastroenterol. 2016;16(1):76.
- Leonard MM, Cureton PA, Fasano A. Managing coeliac disease in patients with diabetes. Diabetes Obes Metab. 2015;17(1):3-8.