NIE STRESUJ SIĘ! AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA Z CUKRZYCĄ TYPU 1 I POMPĄ INSULINOWĄ

Kiedy certyfikowany dietetyk oraz SR Diabetes Clinical Manager, Nancy Lea dzwoni do studia jogi, w którym ćwiczy, ma przeczucie, że będzie bardzo tłoczno. Podczas 90-minutowych zajęć uczestnicy będą walczyć ze swoim ciałem, a ich maty do ćwiczeń będą oddalone od siebie zaledwie o kilka centymetrów. Uprawianie sportu jest kluczowym elementem  dobrego samopoczucia i może być takie samo dla wszystkich, włączając w to ludzi z cukrzycą typu 1.

 Tym niemniej niektóre osoby z cukrzycą typu 1 unikają regularnej aktywności fizycznej z powodu stosowania pompy insulinowej lub strachu przed hipoglikemią. W tym artykule znajdziecie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania i obawy ludzi z cukrzycą typu 1, związane z aktywnością fizyczną i pompą insulinową.

ĆWICZENIE Z POMPĄ INSULINOWĄ

„Czy noszenie pompy insulinowej ograniczy moją zdolność do ćwiczeń?” to pytanie, której najczęściej słyszę jako SR Diabetes Clinical Manager. Pompa insulinowa MiniMed zapewnia elastyczność w dostosowywaniu odpowiedniej dawki insuliny do potrzeb organizmu podczas krótkich i dłuższych okresów aktywności fizycznej. Sensor Enlite używany do Ciągłego Monitorowania Glikemii (CGM) umożliwa otrzymywanie danych o aktualnym stężeniu poziomu glukozy w płynie śródtkankowym, przed, w trakcie i po wysiłku fizycznym. Aby dowiedzieć się, jaki wpływ na twoją glikemię mają różne rodzaje aktywności fizycznej, najlepiej zastosować System Ciągłego Monitorowani Glikemii (CGM), który umożliwi podgląd aktualnego stężenia glukozy na ekranie pompy. Bez względu na to, czy korzystasz z funkcji CGM pamiętaj,  żeby zawsze przed, w trakcie i po wysiłku fizycznym wysiłku sprawdzać poziom glukozy we krwi za pomocą glukometru.

WYPRZEDZIĆ HIPOGLIKEMIĘ

Ryzyko hipoglikemii związanej z aktywnością fizyczną zależy od typu, czasu trwania i intensywności ćwiczeń, i powinno być monitorowane przed, w trakcie i po wysiłku fizycznym. Niektórzy mogą potrzebować godziny lub dwóch przed rozpoczęciem aktywności fizycznej, aby podjąć odpowiednie działania związane ze zmniejszeniem dawki insuliny podawanej przez pompę i upewnić się, że poziom glukozy w momencie rozpoczęcia wysiłku fizycznego i w trakcie jest bezpieczny. Wszystko zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu. Porozmawiaj ze swoim lekarzem o rodzaju aktywności fizycznej, którą zamierzasz uprawiać oraz o tym, jak najlepiej dostosować dawkę insulinę, zanim sam zaczniesz wprowadzać poprawki.

Jeśli stosujesz system MiniMed 640G z technologią SmartGuard, która umożliwia automatyczne zatrzymanie podaży insuliny, kiedy stężenie glukozy mierzone przez sensor wykazuje tendencję spadkową i w ciągu najbliższego czasu osiągnie wartość określoną jako dolny limit.
Jeśli planujesz wysiłek fizyczny, zawsze miej przy sobie, w miejscu łatwo dostępnym przynajmniej 15 gramów szybko działających węglowodanów, takich jak: około 150 ml soku pomarańczowego, 3-4 tabletki glukozy lub 5 dropsów owocowych. Przed podjęciem jakichkolwiek ćwiczeń sprawdź  poziom glukozy we krwi. Jeśli  glikemia jest niższa niż chciałbyś, sugeruję, aby zastosować Tymczasową Zmianę Dawki Podstawowej – Bazy ściśle według wskazówek uzyskanych od Twojego lekarza albo zjeść małą przekąskę zawierającą 15 gramów węglowodanów, np: krakersy, jabłko lub kromkę pełnoziarnistego chleba. Jeśli  glikemia jest poniżej 50 mg/dl, staraj się zjeść 20 gramów węglowodanów.
 

UWZGLĘDNIANIE PORY I CZASU TRWANIA ĆWICZEŃ W KOREKCIE DAWKOWANIA INSULINY

W przypadku dobierania dawki insuliny bardzo ważny jest czas trwania oraz pora wysiłku fizycznego. Zawsze kieruj się wskazówkami od lekarza. Generalna zasada jest taka, że pora dnia, o której ćwiczysz może wpłynąć na to, ile potrzebujesz insuliny. Przykładowo: rano poziom glukozy we krwi ma tendencję do wolniejszego spadku podczas wykonywania ćwiczeń z powodu działania hormonów, które naturalnie podnoszą poziom glukozy o tej właśnie porze dnia. Jednakże po południu poziom tego samego hormonu spada, więc tymczasowa redukcja  dawki podstawowej przy takim samym natężeniu i czasie trwania wysiłku fizycznego może się różnić od redukcji dawki w godzinach porannych. Sugeruję więc skonsultować tę kwestię z diabetologiem, który pomoże dobrać odpowiednie działanie do konkretnej pory dnia oraz rodzaju ćwiczeń.

Wydłużona aktywność fizyczna (90 minut lub dłużej) w postaci np. średnio szybkiego biegu lub pływania mogą obniżyć  poziom glukozy we krwi. W takiej sytuacji może się okazać konieczna tymczasowa zmiana dawki podstawowej. Według opublikowanego badania Zarządzanie insulinoterapią podczas aktywności fizycznej przy cukrzycy typu 1 (Managing insulin therapy during exercise in Type 1 diabetes mellitus) zalecanym punktem wyjściowym dla ustalenia tymczasowej dawki podstawowej jest 50% normalnej lub standardowej dawki podstawowej na godzinę lub dwie przed rozpoczęciem ćwiczeń. (1) Z drugiej strony krótkotrwały wysiłek fizyczny, np.: krótki sprint czy podnoszenie ciężarów może podnieść poziom glukozy, ponieważ uruchamia się wydzielanie hormonów takich jak adrenalina, które uwalniają z wątroby przechowywaną glukozę. Tak więc krótkotrwały wysiłek fizyczny nie wymaga korekty dawki podstawowej. Przed dokonaniem jakiejkolwiek korekty, żeby ustalić, co jest dla ciebie najlepszym rozwiązaniem w przypadku wysiłku fizycznego ważna jest konsultacja z lekarzem.
 

KOREKTA DAWKI BOLUSA PRZED POSIŁKIEM

Jeżeli spożywasz posiłek w ciągu półtorej godziny od czasu zakończenia aktywności fizycznej,  to według Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA) i Roberta Walsha, autora książki Pumping insulin konieczne może być zmniejszenie bolusa przed posiłkiem w celu utrzymania optymalnego poziomu glukozy we krwi. Poniżej dla ogólnej orientacji podajemy kilka przykładów korekty, która sprawdziła się u niektórych pacjentów, w zależności od intensywności i czasu trwania ich aktywności fizycznej. (2,3) Podobnie jak z ilością insuliny, jaka musi przypadać na daną liczbę gramów węglowodanów lub wymienników węglowodanowych, jeżeli chodzi o aktywność fizyczną, nie ma jednej obowiązującej reguły dla wszystkich. Znalezienie właściwych dla siebie reguł wymaga obserwacji,  prób i błędów oraz wyciągnięcia odpowiednich wniosków. Jak zawsze pamiętaj: ważna jest współpraca z  lekarzem.

• Mało intensywna aktywność fizyczna przez okres krótszy niż 60 minut: rozważ zmniejszenie bolusa o 10-12%
• Średnio intensywna aktywność fizyczna przez okres dłuższy niż 60 minut: rozważ zmniejszenie bolusa o 50%
• Bardzo intensywna aktywność fizyczna przez okres krótszy niż 60 minut: rozważ zmniejszenie bolusa o 50%
• Bardzo intensywna aktywność fizyczna przez okres dłuższy niż 60 minut: rozważ zmniejszenie bolusa o 70% lub więcej

ODŁĄCZENIE POMPY

Decyzja o odłączeniu pompy insulinowej zależy od reakcji Twojego organizmu na wysiłek fizyczny i od rodzaju aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach pompa musi zostać odłączona, np. przy pływaniu, surfowaniu lub innych wodnych sportach. W niektórych przypadkach, gdzie występuje intensywny kontakt fizyczny, odłączenie pompy może zapobiec jej uszkodzeniu. Jeżeli zdecydujesz się odłączyć pompę, rozważ czynniki takie jak: pora dnia, czas odłączenia oraz intensywność wysiłku fizycznego. Pomoże ci to ustalić, czy korekta jest potrzebna i w jakim stopniu. Jeżeli odłączasz pompę na krócej niż 60 minut, zazwyczaj korekta dawki podstawowej nie jest potrzebna. Jeśli odłączasz pompę na dłużej niż 60 minut, rozważ podłączenie jej ponownie po 60 minutach i podanie 50%  dawki podstawowej z bazy w bolusie. Jak zawsze, porozmawiaj ze swoim specjalistą opieki zdrowotnej o planie zastąpienia insuliny, której nie otrzymywałeś/-aś w czasie, gdy pompa była odłączona.

ZARZĄDZANIE WYSOKIM STĘŻENIEM GLUKOZY WE KRWI

Co się dzieje, jeśli zaczniesz ćwiczyć, ale Twój poziom glukozy we krwi jest wysoki? Jeśli glikemia  jest poza zakresem docelowym (250 mg/dl lub więcej), przeprowadź test na obecność ketonów w moczu. Podczas hiperglikemii wydajność organizmu może być w pewien sposób ograniczona. Jeśli jednak nie stwierdzasz obecności ketonów w moczu, możesz rozważyć podjęcie aktywności fizycznej. Skonsultuj się z lekarzem prowadzącym, zanim zaczniesz ćwiczyć.  Pamiętaj, żeby pić dużo płynów. W przypadku hiperglikemii przed wysiłkiem fizycznym Robert Walsh, autor książki Pumping insulin zaleca podanie 50% ilości insuliny na korektę wyliczoną przez funkcję kalkulator bolusa. (3).

METODA MOCOWANIA ZESTAWÓW INFUZYJNYCH PODCZAS AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

Jest wiele zestawów infuzyjnych i sposobów podawania insuliny dla osób korzystających z pompy insulinowej. Jeśli masz problemy ze swoim zestawem infuzyjnym, który odkleja się w trakcie ćwiczeń umieść go w miejscu, w którym skóra poci się najmniej i nie rozciąga się zbyt mocno, na przykład na ramieniu lub pośladku. Możesz użyć dodatkowego plastra mocującego wkłucie, np. takiego jak Tegaderm, Dermafoil  lub IV 3000 i dodatkowo zabezpieczyć nim wkłucie. Wkłucie dodatkowo powinno być „dociśnięte” przylegającym do ciała ubraniem, które wzmocni jego przyleganie do skóry.

Zachęcamy do dzielenia się tymi wskazówkami z innymi, komentowania poniżej oraz do przedyskutowania tej kwestii z lekarzem bądź pielęgniarką.  



 
cena: ok. 3,99/1 szt.

 
cena: ok 10 zł/10 szt.

Dermafoil z wcięciem, jest plastrem stosowanym dla ochrony wkłucia do pompy insulinowej, zabezpieczającym igłę przed odklejeniem czy wysunięciem nawet przy spoconej skórze, intensywnym wysiłku i wielokrotnej kąpieli. Ochrania oryginalny plaster wkłucia, dokładnie go okleja i jednocześnie pozwala na swobodne odłączanie drenu.


Bibliografia:
1) Toni i in., Managing insulin therapy during exercise in Type 1 diabetes mellitus, Acta biomed, 2006; 77; suppl. 1, s. 34-40.
2) Bolderman, i in. Putting Your Patients on the Pump, Chapter 7, Alexandria Virginia: American Diabetes Association, 2012.
3) Walsh, Roberts. Pumping Insulin, 5th Edition, Chapter 22, San Diego, CA: Torre Pines Press, 2000.