Hb-wat? Wat je HbA1c nou echt betekent
HbA1c, die gevreesde afkorting. Wanneer je diabetes type 1 hebt, kan het voorkomen dat je HbA1c niet helemaal is waar jij/je zorgverlener op hoopte. En dat is balen. Maar als je begrijpt waarom je HbA1c zo belangrijk is en wat je kunt doen om die te beïnvloeden, kan dat helpen om het gevoel te krijgen dat je controle hebt over die ellendige getalletjes.
Meten van jouw bloedglucosespiegel
Er zijn verschillende methoden waarmee je kunt controleren hoe het met je bloedglucosespiegel gaat. Afhankelijk van wat past bij jouw levensstijl en het advies van je diabeteszorgteam, kun je een of meer van deze methoden gebruiken.
1. De vingerprik. Een momentopname van de bloedglucose op dat tijdstip.
2. Continue glucosemonitoring (met een CGM-sensor). Een 24/7 beeld van je waarden, waardoor je patronen kunt zien.
3. Tijd binnen bereik oftewel TIR (staat voor Time In Range). Een relatief nieuwe meting. Deze wordt meestal gebruikt bij mensen met een CGM-sensor. Het geeft aan hoeveel procent van de tijd je glucosewaarden zich binnen een bepaald bereik bevinden in een bepaalde tijdsperiode.
4. HbA1c-meting. Geeft een beeld over een langere periode over hoe goed je diabetes onder controle is.
HbA1c is een soort chemische voetafdruk. Het laat zien hoeveel glucose er in de afgelopen 60 tot 90 dagen (de gemiddelde levensduur van een rode bloedcel) in de bloedsomloop aanwezig is geweest. Hoewel je zorgverlener je een op jouw situatie afgestemd HbA1c-doel kan geven, wordt er in het algemeen gestreefd naar een HbA1c van 6,5% of minder. Hiermee kun je het risico op complicaties door diabetes zo klein mogelijk houden.1 Het is belangrijk om je HbA1c-waarden minimaal elke drie maanden te laten meten. Zo krijg je een beter beeld van hoe het met je gaat en kun je de nodige aanpassingen doen aan je behandeling en levensstijl om het nog beter te doen.
Laat die getalletjes maar weten wie de baas is! 7 stappen om je HbA1c in toom te houden
Om je HbA1c binnen het doelbereik te houden en het risico op complicaties te verlagen, moeten nauwkeurige hoeveelheden insuline worden toegediend. Er zijn verschillende manieren om insuline toe te dienen, bijvoorbeeld met een insulinepen of een insulinepomp. Welke manier van insulinetoediening ook het beste bij je past, het verbeteren van controle over je bloedglucose en HbA1c kan de kwaliteit van leven aanzienlijk vergroten2 . Zo kun je meer van je favoriete activiteiten genieten.
Hier volgen zeven tips die kunnen helpen om meer controle te krijgen over je diabetes en je HbA1c-waarden:
1. Controleer regelmatig je glucosewaarden en HbA1c. Je kunt niet weten of je je behandeling moet aanpassen als je niet weet wat je waarden zijn.
2. Pas op voor hypo's. Als het je lukt om een vaste manier te vinden om een hypo te behandelen, dan kan dat helpen om snel in actie te komen. En niet in paniek te raken. Dat betekent mogelijk dat je altijd glucosetabletten, sap of iets anders zoets bij de hand hebt. Een vaste manier kan ook helpen om te zorgen dat je niet overcompenseert en uiteindelijk een te hoge glucosewaarde krijgt.
3. Wees je meer bewust van hypers. Net zoals je glucosewaarden omlaag kunnen duiken, kunnen ze ook de lucht in schieten. Het is mogelijk dat je een hyper krijgt doordat je bijvoorbeeld hebt onderschat hoeveel koolhydraten je hebt gegeten, onvoldoende insuline hebt toegediend of doordat de insuline minder werkzaam is geworden. Het behandelen van een hyper heeft als doel om een ketoacidose te voorkomen en om complicaties van diabetes te vertragen of voorkomen.
4. Meld je ziek als je dat nodig hebt. Ziekte of een infectie geven een extra belasting op het lichaam en zorgen vaak voor hogere glucosewaarden.3 Met een insulinepomp kun je snel aanpassingen maken in het geval van ziekte of een infectie. Wanneer je je niet lekker voelt, kan het ook een goed idee zijn om je waarden vaker te meten en je urine te controleren op ketonen.
5. Let goed op voeding en koolhydraten. Inzicht in hoe je koolhydraatinname invloed heeft op je glucosewaarden kan helpen om je maaltijden beter te plannen. Om zo uiteindelijk je HbA1c onder controle te houden. Zorg dat je op de hoogte bent van de hoeveelheid koolhydraten in je favoriete eten en ga samen met je diabeteszorgteam aan de slag om een manier te vinden waarop de hoeveelheid koolhydraten laag blijft maar je kunt blijven genieten van eten!
6. Beweging. Verschillende vormen van beweging hebben een verschillende invloed op je glucosewaarden. Hou je waarden dus goed in de gaten als je een nieuwe vorm van beweging uitprobeert en zorg dat je bent voorbereid op een eventuele hypo.
7. Zorg goed voor je inbrengplaatsen. Als je een insulinepomp gebruikt, is het belangrijk om er goed voor te zorgen dat je inbrengplaats gezond blijft en dat je insuline, reservoir en infusieset goed en schoon zijn. Enkele principes om rekening mee te houden zijn regelmatig wisselen van inbrengplaats, de inbrengplaats vaak controleren, zorgen dat je de juiste plaatsen gebruikt en zorgen dat je de juiste voorraden bij de hand hebt.
Ter afsluiting
Het meten van je HbA1c hoeft geen reden voor angst te zijn. Door samen met je diabeteszorgteam een individueel plan op te stellen voor het onder controle houden van je diabetes, kun je grote stappen zetten om die nummertjes onder de duim te houden.
Referenties
- Diabetes.co.uk. Guide to HbA1c. https://www.diabetes.co.uk/. 2019. Beschikbaar op: https://www.diabetes.co.uk/what-ishba1.html. (Geraadpleegd maart 2022)
- Herman W, Braffett B, Kuo S, Lee J, Brandle M, Jacobson A, Prosser L, Lachin J.What are the clinical, quality-of-life, and cost consequences of 30 years of excellent vs. poor glycaemic control in type 1 diabetes? J Diab Comp. 2018; 32(10):911-915.
- Diabetes.co.uk. Stress and Blood Glucose Levels. https://www.diabetes.org.uk/. 2019. Beschikbaar op: https://www.diabetes.co.uk/stress-and-blood-glucoselevels.html. (Geraadpleegd maart 2022).
*Opmerking van de redacteur: dit artikel is aangepast en gereproduceerd van een artikel dat gepubliceerd werd op de website van Medtronic Diabetes Australia.