Ja, maar niet te veel! Alcohol en diabetes type 1

Alcohol is in veel samenlevingen onderdeel van het sociale leven. Het kan heel prettig zijn om u na een lange dag met een glaasje wijn te ontspannen. In gezelschap van vrienden een biertje bij de maaltijd drinken is ook heel fijn. Maar kunt u dat doen als u diabetes type 1 hebt?

Het goede nieuws is dat u met diabetes type 1 toch een glas wijn of een shotje whisky kunt drinken. Er zijn wel een paar dingen waar u aan moet denken voordat u vrijdagavond de kroeg in gaat.

Alcohol, de lever en bloedglucose

Ongeveer 80% van de alcohol wordt in de lever omgezet.¹ Dit betekent dat de lever hard bezig moet om de genuttigde alcohol uit de bloedstroom te filteren en af te breken. Dit is belangrijk om de effecten van alcohol op de bloedglucose te kunnen begrijpen.

Waarom de lever? De lever heeft twee belangrijke functies met betrekking tot bloedglucose. Ten eerste produceert de lever proteïnen of vetten. Dit wordt gluconeogenese genoemd: het genereren van nieuwe bloedglucose. Gluconeogenese draagt bij aan het stabiliseren van de bloedglucosespiegel tijdens de nuchtere toestand.¹ De tweede functie is het omzetten van een deel van de overtollige opgenomen bloedglucose (de eenvoudigste vorm van suiker die nodig is om ons van energie te voorzien) in glycogeen. Glycogeen is een complexere vorm van glucose die in de lever snel kan worden omgezet in glucose. Deze processen vinden dag en nacht plaats om de bloedglucosespiegel op peil te houden.

De lever breekt alcohol af, waardoor biochemische stoffen als afval of bijproducten vrijkomen. Deze bijproducten verstoren het natuurlijke gluconeogeneseproces van de lever. 6 eenheden alcohol (~ 48 g of 60 ml pure alcohol) kan de gluconeogenese bijvoorbeeld met zo'n 45% terugbrengen.¹ Daarnaast voorkomt alcohol ook dat de lever glycogeen in glucose omzet. Uiteindelijk verlagen al deze processen de bloedglucosespiegel.¹

Alcohol, bloedsuikerbeheer en diabetes type 1

Hoe vertaalt dit zich naar een persoon met diabetes type 1?

Tijdens het drinken van alcohol kan de bloedglucosespiegel snel dalen. Dit betekent voor een persoon met diabetes type 1 dat deze een hoger risico loopt op het ontwikkelen van hypoglykemie (te lage bloedglucosespiegel). Dit is echter niet altijd het geval. Als u bijvoorbeeld een glas wijn of één tot twee glazen bier bij een maaltijd drinkt, heeft dit niet veel invloed op de bloedglucosespiegel, zolang de drank in matige hoeveelheid samen met voedsel wordt genuttigd.¹ Hoe meer alcohol een persoon inneemt, hoe hoger het risico op het dalen van de bloedglucosespiegel.²

Mensen met diabetes type 1 moeten ook weten hoeveel tijd er tussen de laatste maaltijd en het eerste drankje zit. Volgens een artikel waarin verschillende onderzoeken worden vergeleken, verhoogt het drinken van 1 liter (of ongeveer 4 bierglazen) bier een paar uur na een maaltijd het risico op hypoglykemie.¹ Naarmate de nacht vordert en er meer alcohol wordt gedronken, wordt de kans op het ontwikkelen van hypoglykemie hoger.1 Om het iets ingewikkelder te maken: hypoglykemie kan plaatsvinden tijdens het drinken van alcohol en tot 12 uur na afloop.^1,2 In hetzelfde artikel staat dat de volgende dag, zelfs na het nuttigen van een maaltijd, lage bloedglucosespiegels werden gedetecteerd.¹

Naast hypoglykemie kan een persoon met diabetes type 1 door alcohol te drinken hyperglykemie (hoge bloedglucosespiegel) ontwikkelen.¹ Dit gebeurt als alcohol wordt gecombineerd met mixdrankjes en cocktails met een hoog suikergehalte.

Leven met diabetes type 1 en veilig drinken

In 2019 adviseerde de Amerikaanse Diabetesvereniging mensen met diabetes type 1 om alcohol met mate te drinken.³ Dit komt neer op ≤ 1 drankje per dag voor volwassen vrouwen en ≤ 2 drankjes per dag voor volwassen mannen. Neem dus uw normale hulpmiddelen voor het tegengaan van hypoglykemie mee zodat u uw bloedglucosespiegel snel kunt verhogen als last van krijgt van hypoglykemie. Door uw suikerspiegel in de gaten te houden en de juiste hulpmiddelen bij u te hebben, bent u voorbereid als u hulp nodig hebt tijdens een avondje uit.

Veilig drinken kan op de volgende manieren:²

• Controleer uw bloedglucosespiegel voor, tijdens en na het drinken.
• Nuttig een stevige maaltijd met koolhydraten voordat u op stap gaat.
• Neem tussendoortjes zoals gedroogd fruit, pure chocolade of volkorencrackers met pindakaas mee, zodat u uw bloedglucosespiegel snel weer op peil kunt krijgen als u last hebt van hypoglykemie.
• Zorg ervoor dat u gehydrateerd blijft door af te wisselen tussen alcohol en water.
• Vergeet niet dat dansen ook een vorm van beweging is en dus uw bloedglucosespiegel nog verder kan doen afnemen.
• Controleer uw bloedglucosewaarde voor het slapengaan en eet iets als deze laag is.
• Gebruik suikervrije mixdrankjes om een hoge bloedglucosespiegel (hyperglykemie) te voorkomen.
• Nuttig na het opstaan een ontbijt, ook als u geen zin in eten hebt.
• Doe voordat u een avondje uit gaat, onderzoek naar de verschillende soorten alcoholische drankjes en bedenk wat u wilt drinken op basis van de eenheden alcohol en de manier waarop de drankjes worden geserveerd.

Bonustip:

• Maak gebruik van de technologie: u kunt de functies Tijdelijke basale snelheid en Tijdelijke streefwaarde van uw insulinepomp of een continue-glucosemonitoringsysteem gebruiken. Dit is vooral nuttig als u merkt dat uw bloedglucosespiegel vaak daalt na het drinken van alcohol. Overleg met uw diabeteszorgteam op welke manier u baat kunt hebben bij gebruik van technologie.

Ter afsluiting

U hoeft niet het gevoel te hebben dat u dingen mist terwijl u probeert te wennen aan een leven met diabetes type 1. Als u af en toe alcohol wilt drinken, is dat geen probleem. Overleg met uw diabeteszorgteam. U kunt gewoon van een glas wijn genieten!

Referentie

1. White ND. Alcohol use in young adults with type 1 diabetes mellitus. Am J Lifestyle Med. 2017;11(6):433-435.
2. Diabetes.org.uk. Type 1 diabetes and drinking. https://www.diabetes.org.uk/. 2021 Available at: https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/young-adults/type-1-drinking. (Accessed January 2022).
3. American Diabetes Association. Lifestyle management: Standards of medical care in diabetes. Diab Care. 2019;42(Suppl 1): S46-S60.