Hoe overleef je je tienertijd met diabetes type 1

Je tienerjaren zijn niet per se de makkelijkste. Als je een tiener bent, heb je het waarschijnlijk druk met alle veranderingen die de pubertijd met zich meebrengen (precies, dat onderwerp waar tieners het niet over willen hebben), het bijhouden van de laatste trends op sneakergebied, hoe laat je thuis moet zijn, onderhandelingen over huishoudelijke klusjes en studeren. Tel daar eens een leven met diabetes type 1 bij op en deze toch al lastige periode kan nog net even wat gecompliceerder worden. Maar kennis is macht en daarom is het goed om even stil te staan en de effecten van leven met diabetes type 1 tot je door te laten dringen, zodat je deze uitdagende tienerjaren net wat makkelijker doorkomt.

Omgaan met school

Je begintijd op de middelbare school kan best spannend zijn, want het is zo anders dan de basisschool. Cijfers voor toetsen zijn plotseling veel belangrijker! Als je diabetes type 1 hebt, heb je naast de extra stress van je middelbare school ook te maken met enkele extra uitdagingen bij het beheersen van je bloedglucosewaarden (BG).¹ Je kunt je ook zorgen maken over het gebrek aan kennis over diabetes onder leraren, je beperkte vrijheid om je bloedglucosepiegel op peil te houden of te meten, ontbrekende informatie over voeding of beperkte maaltijdopties in de schoolkantine,² of misschien ben je wel bang dat je klasgenoten je maar vreemd vinden.³ Veilig sporten kan ook een punt van zorg zijn als je je afvraagt hoe je moet omgaan met een hypo in het bijzijn van je vrienden.

Wij geven je graag wat tips om je leven op school een beetje makkelijker te maken.

• Vraag je leraar of een diabetesvoorlichter bij jou op school een praatje mag komen houden. Dat kan een mooie manier zijn om je klasgenoten bewuster te maken van diabetes type 1 en om de mensen om je heen te leren hoe ze je kunnen helpen tijdens een hypo.
• Leg alles wat je nodig hebt om je schooldag door te komen de avond ervoor klaar. Zo voorkom je dat de volgende ochtend een chaos wordt en je te laat bent voor school. Als je bijvoorbeeld weet dat je die dag veel gaat sporten, is het verstandig extra glucosetabletten in te pakken en je insulinevoorraad te controleren.

Omgaan met relaties

Met het aanbreken van je tienerjaren begint meestal de periode waarin niet meer je ouders maar jijzelf verantwoordelijk wordt voor de zorg voor je diabetes.³ Afhankelijk van hoe je ouders zijn, kan dit een gemakkelijk (eindelijk, onafhankelijkheid!), een frustrerend (waarom laten ze me niet gewoon mijn gang gaan!) of een spannend proces zijn (laat me alsjeblieft niet los!).
Je kunt ook het idee hebben dat leven met diabetes type 1 invloed heeft op je sociale relaties en op de manier waarop vrienden tegen je aankijken. Misschien maak je je wel zorgen dat je wordt gediscrimineerd, gepest of buitengesloten van activiteiten vanwege je diabetes.³ En als er een 'speciaal persoon' is die je leuk vindt (of die jou leuk vindt), kan die stress nog verder worden versterkt.

Relaties zijn ingewikkeld, op welke leeftijd dan ook en of je nu diabetes type 1 hebt of niet. Denk eens na over het volgende.

• Ga een open gesprek aan met je ouders over hoe de verantwoordelijkheid voor jouw diabeteszorg het beste kan worden overgedragen. Als je graag de touwtjes in eigen handen neemt, moet je dat tegen hen zeggen. Ben je daar nog niet helemaal aan toe, vertel hen dat dan gewoon. Zit je er ergens tussenin, zeg dan dat je graag de verantwoordelijkheid neemt maar dat je hun steun nog nodig hebt.
• Vergeet niet dat de vrienden in je leven (waaronder die 'speciale') die het echt waard zijn diegenen zijn die jou niet veroordelen of uitsluiten om iets als diabetes type 1. Wees eerlijk tegen ze over je ervaringen zodat ze weten hoe ze je kunnen steunen.

Omgaan met lichaamsbeeld en dat onderwerp waar tieners het niet over willen hebben

De tienerjaren en pubertijd kunnen een kwetsbare tijd zijn voor je lichaamsbeeld en zelfvertrouwen, vooral wanneer in de media bepaalde 'ideale' vormen en maten worden benadrukt. Onderzoek geeft aan dat een laag zelfbeeld in deze periode verband kan houden met ongezonde eetgewoontes, zoals opzettelijk braken of bewust te weinig insuline gebruiken, wat kan leiden tot slechte beheersing van de bloedglucosewaarde, met mogelijke complicaties tot gevolg. Het omgekeerde blijkt echter ook waar te zijn: tieners die tevreden zijn met hun lichaam hebben aanzienlijk betere HbA1c-metingen.⁴

Tevreden zijn met je lichaam is iets dat niet per se van de ene op de andere dag gebeurt, maar we geven je graag wat stof tot nadenken.

• Erken dat leven met diabetes type 1 ongewenste veranderingen in je lichaam kan geven, maar dat er geen uitdagingen zijn die je niet aankunt.
• Heb je moeite om te stoppen met ongezonde eetgewoontes, schakel dan de hulp van je diabeteszorgteam of je familie in.

Ter afsluiting

De tienertijd kan een uitdagende periode zijn voor iedereen, of je nu diabetes type 1 hebt of niet. En ook al voel je je soms zo, onthoud dat je er niet alleen voor staat, niet met je algemene tienerzorgen en ook niet als tiener met diabetes type 1. Probeer van deze tijd te genieten. Tiener ben je niet voor eeuwig!

Literatuur

1. Lašaitė L, Dobrovolskienė R, Danytė E, Stankutė I, Ražanskaitė-Virbickienė D, Schwitzgebel V, Marčiulionytė D, Verkauskienė R. Diabetes distress in males and females with type 1 diabetes in adolescence and emerging adulthood. Journal of Diabetes and its Complications. 2016; 30(8):1500-1505.
2. Kise, S, Hopkins A, Burke S. Improving School Experiences for Adolescents With Type 1 Diabetes. J School Health. 2017;87:363-375.
3. Collet N, Batista AFMB, Nóbrega VM, Souza MHN, Fernandes LTB. Self-care support for the management of type 1 diabetes during the transition from childhood to adolescence. Rev Esc Enferm USP. 2018;52:e03376.
4. Troncone A, Cascella C, Chianese A. et al. Body Image Problems in Individuals with Type 1 Diabetes: A Review of the Literature. Adolescent Res Rev. 2021.